Het Huis voor klokkenluiders (hierna: het Huis) is onder meer bedoeld voor werknemers
in Nederland die melding willen doen van (een vermoeden van) een misstand van maatschappelijk
belang. Het Huis zorgt voor een betere bescherming van werknemers door het geven van
advies, het uitvoeren van onderzoek en door organisaties te stimuleren hun integriteit
te bewaken.
Hiertoe kan de afdeling Onderzoek van het Huis, na beoordeling van de ontvankelijkheid,
onderzoek verrichten naar een vermoeden van een misstand van maatschappelijk belang. Ook kan de afdeling Onderzoek van het Huis een onderzoek doen naar de bejegening
van de melder van een vermoeden van een misstand van maatschappelijk belang.
Begrippen
Het begrip werknemer wordt in de Wet Huis voor klokkenluiders opgevat als: degene die op basis van een arbeidsovereenkomst arbeid verricht of heeft
verricht, dan wel degene die anders dan uit dienstbetrekking arbeid verricht of heeft
verricht, zoals een uitzendkracht, een zelfstandige zonder personeel, stagiair of
vrijwilliger. Het Huis geeft een ruime uitleg aan dit begrip binnen het wettelijk
kader.
Onder een vermoeden van een misstand van maatschappelijk belang wordt verstaan: het
in het geding zijn van het maatschappelijk belang bij een schending van een wettelijk
voorschrift en/of een gevaar voor de volksgezondheid, en/of een gevaar voor de veiligheid
van personen en/of een gevaar voor aantasting van het milieu, en/of een gevaar voor
het goed functioneren van de openbare dienst of een onderneming als gevolg van een
onbehoorlijke wijze van handelen of nalaten. Dit vermoeden moet gebaseerd zijn op
redelijke gronden.
Onderzoekstaak
De onderzoekstaak van de afdeling Onderzoek van het Huis wordt in artikel 3a, lid 3, van de Wet Huis voor klokkenluiders als volgt beschreven:
-
– Het beoordelen of het verzoekschrift met inachtneming van de voorwaarden (zoals bedoeld
in de artikelen 5 en 6 van de Wet Huis voor klokkenluiders) tot een onderzoek moet leiden.
-
– Het op basis van een verzoekschrift instellen van een onderzoek naar het vermoeden
van een misstand van maatschappelijk belang en/of de wijze waarop de werkgever zich
jegens de werknemer heeft gedragen naar aanleiding van een melding van een vermoeden
van een misstand van maatschappelijk belang.
-
– Het instellen van een onderzoek naar het vermoeden van een misstand van maatschappelijk
belang naar aanleiding van een of meerdere adviesvragen.
-
– Het naar aanleiding van uitgevoerde onderzoeken formuleren van aanbevelingen.
Onthouden van deelneming van medewerker Onderzoek en bestuurslid aan het onderzoekstraject
Indien er een schijn van belangenverstrengeling kan ontstaan bij de behandeling van
een onderzoek, zal de medewerker van het Huis dit onverwijld aan de voorzitter van
het Huis moeten melden. De voorzitter beslist dan per geval of de betreffende medewerker
zich om deze reden van deelneming aan het onderzoekstraject onthoudt. Dit is geregeld
in artikel 3g van de Wet Huis voor klokkenluiders. In dit artikel wordt ook een aantal voorbeelden gegeven van situaties van belangenverstrengeling.
Van het bestuurslid wordt in het geval van belangenverstrengeling verwacht dat hij
zich onthoudt van deelneming aan het onderzoek. Dit is geregeld in artikel 3f van de Wet Huis voor klokkenluiders.